Krzysztof Lewandowski
Informacja dla Prezydenta RP

Informacja dla Prezydenta RP
nt. komplementarnej ekonomii
w związku z udziałem w II Szczycie Ziemi w Johannesburgu


Panie Prezydencie

Podstawowym przesłaniem Szczytu Ziemi w RIO sprzed 10 lat była opinia, że przyszłość świata nie należy do wielkich międzynarodowych konglomeratów, a do małych i średnich przedsiębiorstw służących lokalnym społecznościom.

Myśl ta legła u podstaw ruchów ekologicznych na całym świecie, zwracających uwagę polityków i ludzi biznesu na to, że międzynarodowy rynek giełdowy ma niewiele wspólnego ze zdrowym gospodarowaniem, gdyż przyczynia się do sztucznego windowania cen akcji, za którymi nie stoi realna wartość. Proces finansowania sztucznych tworów, jakimi są międzynarodowe koncerny, spada na barki całych narodów pogrążających się w długach i chaosie, co widzimy ostatnio na przykładzie Argentyny, kraju bogatszego od Polski, który znalazł się w zapaści gospodarczej.

Wielki społeczny wysiłek karmienia giełdy i obsługi rosnących długów, jaki ponoszą wszyscy obywatele, przekłada się nie na wzrost dobrobytu, ale na rosnące z każdym rokiem dysproporcje dochodów wśród bogatych i biednych, na strukturalne bezrobocie panujące nawet w krajach najbogatszych oraz na chroniczne przepracowanie tych osób, które posiadają zatrudnienie.

Pogoń za zyskiem w sektorze produkcyjnym drenowanym z kapitału przez agresywny rynek finansowy jest z kolei przyczyną niepohamowanej eksploatacji złóż naszej planety, nagromadzonych przez miliony lat, a obecnie wyczerpywanych w ciągu życia zaledwie kilku pokoleń.

Ideą na miarę XXI wieku, o jakiej mówi coraz więcej ekonomistów światowych, jest stworzenie alternatywy ekonomicznej wobec łączących się kolosów gospodarczych. Tylko wolny kapitał, będący skutkiem pracy, a nie skutkiem nadużyć władzy, gwarantuje wybrnięcie z zapaści długów.

Alternatywne obiegi gospodarcze rozwijają się obecnie, w dobie informacji globalnej, jak przysłowiowe grzyby po deszczu. Japonia przy udziale rządu i kapitału korporacyjnego realizuje dziś ponad 30 pilotażowych projektów tego rodzaju, w USA z powodzeniem, przy poparciu władz stanowych, rozwijają się Time Dollars, akceptowane także przez władze skarbowe. W Szwajcarii od 67 lat działa alternatywny pieniądz o nazwie WIR, którego obroty wynoszą już ok. 3 miliardów franków rocznie. We Francji, W. Brytanii i w Niemczech powstało w ostatnim czasie kilkaset mini-systemów lokalnej wymiany i handlu, zwanych SEL, LETS, czy Tauschring. Także Skandynawowie realizują z powodzeniem wiele tego typu projektów, do których należy m.in. JAK Bank, posiadający 22 tys. kont.

Podstawową cechą tych systemów jest ich komplementarność, co oznacza, że nie kolidują one z wielkim biznesem, a uzupełniają go, wyręczając dodatkowo instytucje społeczne w działaniach zmierzających do ochrony najsłabszych grup ludności – bezrobotnych, niepełnosprawnych, osób w podeszłym wieku.

Biorąc pod uwagę sukces alternatywnych systemów gospodarczych wszędzie, gdzie zostały wprowadzone i ich pozytywne skutki dla rozwiązywania lokalnych problemów, może warto je uruchomić także w naszym kraju, którego bogate doświadczenia transformacyjne ostatnich lat mogą być bardzo pomocne w wypracowaniu ich optymalnej formuły. Cechą większości z nich jest bezodsetkowość, co uwalnia je od zainteresowania wielkiego kapitału poszukującego najlepszych lokat finansowych, a równocześnie „skazuje” na lokalność, co jest pierwszym postulatem wszystkich ekologów. Lokalność zapewnia odpowiednie gospodarowanie zasobami, uwzględniające potrzeby i możliwości ludzi mieszkających na danym terenie. Trudno sprostać takiemu wymaganiu, gdy operuje się z dystansu nowojorskiej czy choćby warszawskiej giełdy.
Lokalne systemy gospodarcze spełniają podstawowe postulaty Szczytu Ziemi, do których należy:
- oszczędność gospodarowania zasobami energii i surowców,
- dbałość o ekosystemy,
- pielęgnowanie miejscowej kooperacji i pobudzanie rozwoju



Najważniejszym elementem ekosystemu jest człowiek, a jego homeostaza rozciąga się nie tylko na warunki przyrodnicze, ale także psychiczne oraz duchowe, co ginie z pola widzenia właścicieli kapitału operujących z dala od miejsc, gdzie żyją ludzie poddani ich wpływom.

Zdaniem wielu ekologów, pomysłem XXI wieku godnym wsparcia przez polityków wielkiego formatu byłoby wypracowanie funkcjonalnej formuły gospodarczo-handlowej dla lokalnych społeczności, umożliwiającej zachowanie wspomnianych wartości. Jedną z takich idei jest LOKALNY HIPERMARKET, czyli ośrodek stymulujący rozwój bazy lokalnych usług i eliminujący strukturalne bezrobocie. Lokalne hipermarkety ożywiłyby też koniunkturę na rynku globalnym.

Ośrodki takie, wyposażone w nowoczesną platformę informatyczną, pozostawałyby w symbiozie z infrastrukturą handlową i przemysłową, wypracowaną przez klasyczną ekonomię. Byłyby też wzorem wykorzystania odtwarzalnych źródel energii.

Stowarzyszenie Dla Ziemi współpracuje z zagranicznymi organizacjami pozarządowymi w celu wypracowania formuły takiego ośrodka i służy szczegółowymi informacjami w tym zakresie.

Krzysztof Lewandowski
Stowarzyszenie Dla Ziemi, Dąbrówka k. Lublina
Monetary Dynamics Research Programme, USA-Holandia.

(tekst ten został osobiście doręczony Prezydentowi Kwaśniewskiemu w przededniu szczytu w Johannesburgu w 1992 roku. Reakcji na tekst nie było żadnych.)